Aneurizma e aortës mund të përkufizohet si një zgjerim në formë baloni i lumenit të aortës me mbi 50% të diametrit të saj normal. Deri te zhvillimi i aneurizmes vie kryesisht për shkak të dobësimit të murit të enës së gjakut (Aortës) dhe hollimit të tij.

Një murë i hollë i aortës me një zgjerim të vazhdueshëm nëse nuk trajtohet me kohë, mund të çoj në çarje (disekim) dhe plasje/shpërthim (rupturë) të aortës.

Çfarë është aorta?

Aorta, ena më e madhe e gjakut në trup, dhe ka origjinën nga ventrikuli i majtë e zemrës. Është ena e gjakut (damari) përmes së cilës gjaku i pastër i oksigjenuar më parë në mushkëri pasi të jetë kthyer në zemër përmes aortës shpërndahet në tërë trupin. Aorta ka 5 regjione të ndryshme: 1. rrënja e aortës, 2. aorta ascendente (ngjitëse), 3. Harku i aortës, 4. aorta descendente (zbritese ) torakale, 5. aorta descendente abdominale. Diametri i pjesës së aortës ku del nga zemra, është mesatarisht 3 cm (2.2 -3.6cm) dhe mesatarisht në aortë kalojnë 5 litra gjak në minutë. Një aneurizëm i aortës mund të gjendet në gjoks (aneurizma torakale) por shumica jane të lokalizuara poshtë veshkave në zonën e poshtme të stomakut (aneurizma abdominale).

Çfarë e shkakton aneurizmën e aortës?

Çdo gjendje që shkakton dobësimin e mureve të arterieve mund të çoj në një aneurizëm.

*   Ateroskleroza apo ngurtësimi i arterieve

*   Hipertensioni apo presioni i lartë i gjakut

*   Degjenerimi i murit të aortës: Reaksionet strukturore që ndodhin brenda murit vaskular, të cilat i quajmë degjenerim dhe inflamacion.

*   Çrregullimet gjenetike: për shkak të dobesisë kongjenitale (të lindur) të murit vaskular te sëmundjet e indit lidhor, si Sindroma Marfan, sindroma Ehlers-Danlos dhe sindroma Loeys-Dietz.

*   Bikuspidia e valvulës aortale

*   Pirja e duhanit, duhanpirësit kanë një rrezik 8 herë më të lartë se individet e tjerë.

*   Mosha: Mosha ka një rol të rëndësishem në formimin e aneurizmave. Kjo ndodhe ngase me moshen bie sintetizimi i fijeve elastike dhe kolagjenit. Kryesisht meshkujt e moshës 60 vjeç dhe femrat e moshës mbi 70 vjeç

*   Infeksionet: infeksionet bakteriale (sifilisi) edhe mykotike

* Stili i jetes: Mbipesha ose obeziteti, ngritja e peshave të mëdha dhe puna e rëndë fizike

Cilat janë simptomat e aneurizmës së aortës?

Aneurizmat shpesh jane fillimisht plotësisht të paverëjtura në aspektin simptomatik dhe zakonisht zbulohen si një gjetje e rastësishme gjatë ekzaminimeve për arsye të tjera qofshin ato ekzaminime me ultratinguj apo rreze X. Shenjat tipike të sëmundjes janë mjaft të rralla. Ato gjithashtu ndryshojne shumë në varsi të vendndodhjes së aneurizmes. Simptomat e mundshme të një aneurizme në aortën torakale (në gjoks) përfshijnë:

*   Dhimbje gjoksi

*   Të ngjirurit e zërit

*   Zhurma gjatë frymëmarrjes

*   Zhurma në zemër (insuficienca aortale)

*   Kollë

*   Gulçim (dyspnea)

*   Vështirësi në gëlltitje

Si zbulohen aneurizmat?

Meqenëse shumica e njerëzve me aneurizëm të aortës nuk përjetojnë simptoma ose vetëm simptoma mezi të dukshme, sëmundja shpesh diagnostikohet vetëm rastesisht. Kryesisht janë ekzaminimet imazherike që kryhen në një kontekst krejtësisht të ndryshëm që cojnë në zbulimin e aneurizmave. Metodat diagnostikuese janë:

*   Radiografia e gjoksit PA:

*   Ekokardiografia: ështe e mundur të dallohen aneurizmat e aortës ascendente dhe diseksioni

* Aortografia: përdoret gjerësisht gjatë kateterizimit të zemrës apo koronarografisë për të graduar dilatimin e sinusit Valsalva dhe insuficiencën e aortës.

* Angjio-CT me kontrast: Kur aneurizmat kanë arritur pragun e madhësisë për ndërhyrje ose janë klinikisht simptomatike, CT-angjiografia me kontrast është studimi më i mirë diagnostik dhe për planifikim para ndërhyrjes, duke përcaktuar me saktësi vendndodhjen, madhësinë dhe shtrirjen e aneurizmës si dhe përfshirjen e degëve.

* Rezonanca magnetike (MR): ofron një alternativë ndaj Angjio-CT-së në pacientët me insuficiencë renale. 

Si trajtohen aneurizmat e aortes torakale?

Krijimi i aneurizmës në aortë është proces ireverzibil, pra trajtimi medikamentoz nuk e kthen atë në gendjen e mëparshme. Mbijetesa 5-vjeçare tek pacientët me aneurizmë të aortës torakale të patrajtuar kirurgjikisht (simptomatike dhe asimptomatike) është 39%. Pra rreth 60% e pacienteve te cilët kanë përmbushur rekomandimet për operim dhe kanë refuzuar trajtimin mund të kenë vdekur brenda 5 viteve. 

Trajtimi varet nga madhësia dhe vendndodhja e aneurizmës se aortes dhe nga gendja e pergjithshme e pacientit.

Aneurizmat e aortes në pjesën e sipërme të kraharorit (aorta ascendente) ≥5cm rekomandohet të operohen menjherë duke zëvendesuar pjesën e dëmtuar të murit të aortës me nje tub sintetik (Dacron graft). 

Aneurizmat e aortës ascendente, simptomatike, me rritje të shpejtë, me valvulë aortike bikuspide, dhe tek pacientët me sëmundje gjenetike të indit lidhor rekomandohet të i nënshtrohen më herët operimit

për të parandaluar çarjen ose plasjen e aneurizmës së aortës. Çarja apo plasja e aneurizmës së aortes ulë shanset për mbijetesë dhe rrite përqindjen e komplikimeve dhe invaliditetit.

Për pacientët me aneurizma më të vogla ose të qëndrueshme në aorten ascendente apo descendente kërkohen kontrolla të regullta periodike në mënyre që të ndiqet shpejtësia e rritjes së aneurizmës. Gjatë kësaj periudhe mund të përshkruhen ilaçe si beta-bllokator që ulin pulsin kardiak dhe ilaqe të tjera që ulin presionin e gjakut duke zvogëluar stresin në muret e aortës dhe janë veçanërisht të dobishme kur rreziku I operacionit mund të jetë më i madh se rreziku i vetë aneurizmës. Ndërsa trajtimi aneurizmës së aortës descendente kryhet kryesisht me metoda të mbyllura përmes vendosjes së stent-graftit në aortë.

P.S. pamje nga operimi i aneurizmave të aortës nga Dr. Kushtrim Shala specialist kardiokirurg 

kontakt +383 48 587 588https://ks.spitaliamerikan.com/doctor/dr-kushtrim-shala/